BLASTOKİST

BLASTOKİST TRANSFERİ (5. GÜN EMBRİYOSU TRANSFERİ) NEDİR?

Blastokist, embriyonun gelişimsel bir evresidir. Yumurta toplama sonrası 5., 6. ve 7. güne karşılık gelen bir zamandaki bir gelişimsel dönemdir.

BLASTOKİST KALİTESİ NASIL ÖLÇÜLÜR VE DEĞERLENDİRİLİR?

Döllenmeden 5 gün sonra, blastokist oluşumu gözlemlenmeye başlar. Dördüncü günde morula aşamasında bulunan embriyo, 5. gün itibariyle farklılaşma gösterir ve embriyonun içerisinde sıvı dolu bir kavite (boşluk) açılmaya başlar.

Bu kavite (boşluk) blastosel olarak adlandırılır. Blastokist aşamasındaki bir embriyo yaklaşık 250-300 hücreden oluşur. Bu nedenle hücre sayısından bahsetmek mümkün değildir.

Yumurta toplamadan sonra 5. veya 6. günde blastokist evrelemesi için David Gardner sınıflandırması kullanılır. Bunun için üç unsur şekilsel (morfolojik) olarak değerlendirilir (Şekil 1);

Şekil 1. Blastokist. Blastosel boşluğu (cavity), iç hücre kütlesi (inner cell mass; ICM) ve çocuğun eşi/plasentayı yapan trofoektoderm hücresi (TE).

1. Blastosel (Blastokist İçinde Sıvı Dolu Boşluk) Genişlemesi ve Blastokistin En Dışındaki Çeperin (Zona Pellucida) Embriyo Tarafınca Yarılarak Embriyonun Kısmen Çeper Dışına Çıkması: Buna göre 1, 2, 3, 4, 5, 6 skorlama yapılır. En iyi kaliteli olan embriyolar  5 ve 6 olarak sınıflananlardır.  Ancak genel olarak 3-6 iyi olarak değerlendirilir.
2. İç Hücre Kütlesi (Inner Cell Mass; ICM) Sınıflandırması: Embriyoyu yapacak iç hücrelerin yoğunluğu ve sıkı sıkı birbirleri ile ilişkide olmasına göre A, B, C olarak skorlama yapılır. En iyi A, en düşük ise C skorlamasıdır. Biz kliniğimizde A ve B olarak sınıfladığımız embriyoları transfer ya da dondurma için tercih ederken, C olarak sınıflanan embriyolar ile tutunma ihtimali düşük olduğu için kullanımlarını tercih etmeyiz.
3. Çocuğun Eşi/Plasentayı Yapan Trofoektoderm Hücre (TE) Sınıflandırması: Çocuğun eşi/plasentayı yapan trofoektoderm hücrelerin yoğunluğu ve sıkı sıkı birbirleri ile ilişkide olmasına göre A, B, C olarak skorlama yapılır. En iyi A, en düşük ise C skorlamasıdır. Biz kliniğimizde A ve B olarak sınıfladığımız embriyoları transfer ya da dondurma için tercih ederken, C olarak sınıflanan embriyolar ile tutunma ihtimali düşük olduğu için kullanımlarını tercih etmeyiz.

Genel olarak 3/4/5/6 ve de iç hücre kitlesi/trofoektoderm hücre için de A/B skorlaması en iyi olarak kabul edilir (örneğin 5/6 AA).

Şekil 2. Soldan sağa doğru 3, 4 ve 5 kalitesinde blastokistler.

Şekil 3. Soldan sağa doğru iç hücre tabakası (inner cell mass) ve çocuğun eşi/plasentayı yapan trofoektoderm hücre (TE) kalitesine göre A, B ve C olan embriyolar (soldan sağa 5AA / 4BB / 3B, BC)

5. GÜN EMBRİYOSU KİMLER İÇİN UYGUNDUR?

İyi laboratuvar koşulları olan tüp bebek merkezleri ağırlıklı olarak tüp bebek tedavisinde taze embriyo transferlerini (yumurta toplama yapılan aydaki embriyo transferine taze transfer denilir.) blastokist safhasında yaparlar.

Yine benzer şekilde çözme transferlerinin önemli çoğunluğu blastokist safhasında yaparlar. Blastokist transferi yapılmayan olgular rezervi çok düşük ve az sayıda embriyoları olan olgulardır.

BLASTOKİST TRANSFERİNİN AVANTAJLARI NELERDİR?

1) Embriyo Seçimi.

Yumurta toplamadan sonra 3. gün embriyoların ancak bir kısmı (%50) iyi kalitede blastokist yapabilmektedir. 3. güne kadar embriyo yumurta içindeki besin maddelerini kullanırken, 3. günden sonra embriyonun genetik aktivasyonu olur.

Bu nedenle her 3. güzel embriyo 5. güne güzel bir blastokiste dönüşmemektedir. Bu gerekçe ile 5. gün transfer yapmanın en önemli avantajı transfer için daha “yetkin” embriyo seçimidir.

2) Rahim İç Tabakası ve Embriyo Senkronizasyonu.

Doğal bir gebelikte tüpte yumurta döllendikten sonra 3 gün tüp içinde ilerleyerek rahim içine düşer ve rahim içinde de 2 gün sonrasında, yani blastokist evresinde, rahim iç tabakasına yataklanır.

Bu nedenle 5. gün blastokist transferi ile doğal ay taklit edilmekte ve rahim-embriyo senkronizasyonu sağlanmaktadır.

BLASTOKIST TRANSFERİNİN DEZAVANTAJLARI NELERDİR?

Esasında dezavantajı çok sınırlıdır. Biz laboratuvar (in-vitro) ile vücut içini (in-vivo) taklit etmeye çalışıyoruz. Ne kadar iyi laboratuvar koşulları olsa da doğa-(in-vivo) çok komplekstir.

Eğer bir embriyo iyi laboratuvar koşullarında blastokist yapmıyor ise, bu embriyoyu transfer etsek de in vivo koşullarda gebelik yapmayacağını düşünürüz.

Bu durum çok büyük oranda embriyolar için geçerli olsa da bazı çok sınırlı embriyolar labda blastokist yapmasa da transfer edildiğinde gebelik oluşturabilirler. Bu nedenle çok seçilmiş ve kısıtlı olgularda 3. gün transferi de halen geçerliliğini korumaktadır.

BLASTOKIST HAKKINDA SIK SORULANLAR

Blastokist Transferi Kimlere Önerilir?

Çoğu hastamızda biz blastokist transferi yapmaktayız. Blastokist transferi yapılmayan olgular rezervi çok düşük ve az sayıda embriyoları olan olgulardır.

Eğer Bir Tedavi Ayında İyi Kalitede Blastokist Yapmamışsa Bu Kişinin Gebe Kalmadaki Sıkıntısını Açıklar Mı?

Hayır. Bu durum sadece o tedavi ayı için geçerlidir.

Blastokist Kalitesini Ne Belirler?

Yumurta, sperm ve laboratuvar koşulları. Laboratuvar koşulları iyi blastokist üretiminde hayati önemlidir.

Bir Tedavi Ayında İyi Kalitede Blastokist Yapmamışsa, Bu Durum İleride Tekrarlayan Aylar İçin de Geçerli midir?

Hayır. Bu durum sadece o tedavi ayı için geçerlidir. Yumurta ve sperm kalitesinde kişinin kendi içinde aydan aya farklılıklar olabilmektedir. Çoğu zaman çiftler bir başka ayda iyi blastokist kalitesini yakalayabilmektedir.

Yalnız, nadir bazı çiftler, tekrarlayan uygulama aylarında da kötü blastokist kalitesi ile gitmektedirler. Bu çiftler oldukça sınırlıdır. Sonuç olarak bir tedavi ayında kötü blastokist kalitesine rağmen tedavi bırakılmamalıdır.

6. Gün Gelişen Blastokistler 5. Gün Gelişen Blastokistler Ile Benzer Gebelik Oranları Sağlarlar Mı?

Hayır. 6. gün blastokistler, biyolojik olarak yavaş oldukları için yetkinlikleri, dolayısıyla sağlamış oldukları gebelik oranları, 5. günlere göre daha düşüktür.

6. Gün Gelişen Blastokist Taze Transfer (Yumurta Toplama Ayı Yapılan Transfer) İçin Uygun Mudur?

Hayır. 6. günde rahmin iç tabakası embriyonun yerleşmesine artık müsade etmeyeceği için (implantasyon penceresi kapandığı için), 6. gün gelişen blastokistler taze trasnfer yapılmamalıdır.

Yalnız 6. gün gelişen blastokistler etkin bir şekilde donduruldukları takdirde çözme transferi ile gebelik elde edilebilmektedir.

Çözme Uygulamalarında 5. Gün Veya 6. Gün Dondurulmuş Blastokistler Benzer Gebelik Oranları mı Sağlarlar?

Hayır. 6. gün blastokistlerin 6. gün doldurulmalarının nedeni biyolojik olarak yavaş gelişimlerdir.

O nedenle çözme transferlerinde gebelik oranları, 5. gün blastokistlerin çözme gebelik oranlarına göre daha düşük olsa dahi, 6. gün dondurulmuş blastokistler de çok kıymetlidir ve dondurmaya değerlerdir.

Blastokist Gelişimi Gün İçinde Farklılıklar Gösterir Mi?

Evet. Özellikle embriyoları sürekli izleme metodu (time-lapse; kliniğimizde 2 adet embryoscope bulunmaktadır) ile blastokistlerin çok dinamik şekilde değişime uğradıklarını gözlemliyoruz.

Blastokistte Özellikle Çözme Uygulamalarında, Nadiren Taze Transfer Uygulamalarında da Karşımıza Çıkan “Çökme” Gebelik Şansını Olumsuz Etkiler Mi?

Evet, bir miktar olumsuz etkisi olabilir. Blastokist içinde sıvı toplanması ile, ki bu arzu edilen bir durumdur, blastokistin çapı artar ve genisler.

Bazen blastokistin “kasılmasına” bağlı hafif/orta/tam çökmeler olur. Bu çökmelerin dejenerasyon ile karıştırılmaması gerekir. Yani dejenerasyon olmadığı halde bu değişik şiddette çöküklükler olabilmektedir ve de transfer sonrası çöküklük şiddetine göre gebelik oranlarını bir miktar olumsuz etkileyebilir.

Ama elbette tam çökük blastokistler de transfer edilebilirler. Olumsuz etki sadece gebe kalma ile ilişkilidir. Gebe kaldıktan sonra düşük ve bebek sağlığı açısından olumsuz etki olmaz.

Blastokist Kalitesinin Çok Iyi Olması (Örneğin 5aa) Bu Blastokistin Mutlaka Sağlıklı, Dolayısıyla Gebelik Yaptığının Bir Göstergesi Midir?

Hayır. Her zaman blastokist kalitesi blastokist yetkinliği/canlı olması/gebelik yapması arasında birebir ilişki yoktur. Yeri gelir 5AA blastokist gebelik ile sonuçlanmayabilir.

3A,BC blastokist gebelik yapabilir. Bu durumlar dışında yine de %70’ler civarında blastokist kalitesi ve gebelik oranları arasında bir ilişki vardır.

Blastokist Transferi Kaç Günde Tutunur, Kaç Gün Sonra Gebelik Testi Yapılır?

Gerek taze ve gerekse de çözme blastokist transferinden 9 gün sonra kanda gebelik testi yaparız.